Schepen op merknaam

Algemene kenmerken van Luxe Motors:

• rechte voorsteven
• geveegd achterschip
• kort en steil achterschip - noordelijke werf
• langer en minder steil achterschip - in het westen gebouwd
• roef achter de stuurhut

Een Luxe Motor werd niet meer als zeilschip gebouwd maar als motorschip met hulpzeiltuig. Het achterschip heeft een min of meer ovale vorm waardoor het water beter wordt losgelaten en de schroef een hoger rendement heeft.

De naam Luxe Motor werd pas gebruikt toen men op het achterschip een fraai betimmerde roef ging aanbrengen. Deze ‘salonroef’ verving de bij zeilschepen voorlijker geplaatste roef als hoofdverblijf. Helemaal achterop het schip, boven het scherp gepiekte achterschip, zit zo’n roef op een ideale plek, omdat deze ruimte toch niet voor lading benut kan worden.
Vaak was deze roef met luxe houtsoorten betimmerd. Samen met het comfort, zoals de stahoogte en de raampjes, verklaart het de naam Luxe Motor. Of ook het makkelijke sturen vanuit een stuurhut in plaats van het in weer en wind hangen aan een helmstok als ‘luxe’ beschouwd, is niet bekend. De Luxe Motor genoot een snel stijgende populariteit en werd tussen 1920 en 1940 in groten getale gebouwd.

In tegenstelling tot andere typen motorschepen was dit vrijwel alleen een Nederlandse aangelegenheid. Ze werden echter op beperkte schaal ook in België gebouwd. In ons eigen land liepen ze op iedere gerenommeerde werf van stapel.
Enkele bekende werven waren: de Noord-Nederlandse Scheepswerven te Groningen, Ruytenberg in Waspik, Paans in Roodevaart en Peters op de Dedemsvaart, voorts Boot in Woubrugge en Leiderdorp. Beide laatstgenoemde werven leverden hun schepen vrijwel altijd in combinatie met de bekende Industrie motor. Iedere werf had zo haar eigen model. Als vuistregel kan worden gehanteerd dat de schepen van een noordelijke werf een kort en steil achterschip hebben terwijl we op een in het westen gebouwd schip een langere en minder steil aflopende vorm tegenkomen.
De vorm van het voorschip is onderling sterk afwijkend en varieert van erg vol tot zeer scherp.

Ook de grootte loopt sterk uiteen, n.l. van 60 tot ruim 300 ton. Na verlenging kan dit wel oplopen tot 450 ton bij een lengte van ongeveer 55 meter. De eerste Luxe Motors werden nog met een hulp-zeiltuig uitgerust. Enerzijds omdat de motor nog niet het volledige vertrouwen had gewonnen, anderzijds omdat de wind gratis is en brandstof geld kost. Toch verdwenen mettertijd de zeilen en deden mast en giek alleen nog dienst als laad- en losgerei. Toen de havenoutillage na de oorlog sterk verbeterde en mobiele kranen gemeengoed werden verdwenen ook deze; ze werden met mastdek en al overboord gezet. De luikenkap werd doorgetrokken en vormde nu een ononderbroken geheel.

De grotere exemplaren van deze vaak fraai gelijnde schepen deden nog lang mee in de vrachtvaart.

Bekijk het actuele aanbod ex-beroepsschepen